Digital Literacy Training Towards Healthy Ageing Initiated by Social Enterprise in Thailand vs. Academic Institution in Malaysia 

Kanokporn Pinyopornpanish, Varissara Klipbua, Mohd Nazim Bin Mohtar, Myo Nyein Aung and Roxana Widmer-Iliescu

Report in Japanese  Report in English Report in Spanish Report in Vietnamese 

This article is collaboration of DIHAC study team, Juntendo University, Japan and Chiang Mai University, Faculty of Medicine, Department of Family Medicine team, Thailand.

Digitally Inclusive Healthy Ageing Communities (DIHAC) เป็นการศึกษาข้ามวัฒนธรรมที่มุ่งเน้นในญี่ปุ่น สาธารณรัฐเกาหลี สิงคโปร์ และไทยเป็นหลัก และขณะนี้ได้ขยายไปยังอินเดีย เวียดนาม และมาเลเซีย และวางแผนที่จะให้ประเทศในยุโรปเข้ามามีส่วนร่วมผ่านเครือข่ายและความร่วมมือ เราจัดการประชุมข้ามวัฒนธรรมทุก ๆ สองเดือนเพื่อจัดแสดงนวัตกรรม ตลอดจนแนวทางปฏิบัติในท้องถิ่นเกี่ยวกับการสูงวัยอย่างมีสุขภาพดีและการรวมกลุ่มทางดิจิทัลจากส่วนต่างๆ ของโลก การประชุมข้ามวัฒนธรรม DIHAC ครั้งที่ 29 จัดขึ้นเมื่อวันที่ 18 มิถุนายน 2025 โดยมีวิทยากรจากเอเชียตะวันออกเฉียงใต้–ไทยและมาเลเซียมาบรรยาย โดยนำเสนอตัวอย่างของการสูงวัยอย่างมีสุขภาพดีในโลกที่ก้าวหน้าทางดิจิทัล

กล่าวเปิดการประชุม

รองศาสตราจารย์ ดร. Myo Nyein Aung หัวหน้าโครงการ DIHAC เริ่มการประชุมด้วยการต้อนรับผู้เข้าร่วมประชุม การประชุมครั้งนี้มีผู้เข้าร่วมมากกว่า 50 คน ซึ่งเป็นผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทั้งจากภาครัฐและเอกชน เจ้าหน้าที่สหประชาชาติ คณาจารย์จากมหาวิทยาลัย ผู้เชี่ยวชาญด้านการแก่ชราอย่างมีสุขภาพ นักวิจัย และนักศึกษาปริญญาตรีในสาขาวิชาสุขภาพระดับโลก สาธารณสุข สังคมสงเคราะห์ผู้สูงอายุ และเทคโนโลยีการแก่ชราจากประเทศญี่ปุ่น สาธารณรัฐเกาหลี สิงคโปร์ ไทย มาเลเซีย จีน อินเดีย เบลเยียม เนเธอร์แลนด์ อิตาลี ยุโรป และสหรัฐอเมริกา
การประชุม DIHAC ครั้งที่ 29 ถือเป็นเกียรติอย่างยิ่งที่ได้มีคุณ Roxana Widmer-Iliescu หัวหน้าและเจ้าหน้าที่อาวุโสฝ่ายโครงการ Digital Inclusion Division สำนักงานพัฒนาโทรคมนาคม สหภาพโทรคมนาคมระหว่างประเทศ (International Telecommunication Union; ITU) ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ เป็นประธานการประชุม คุณ Widmer-Iliescu เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านการเข้าถึงดิจิทัลอย่างเท่าเทียม หรือ Digital Inclusion และด้วยประสบการณ์กว่าสองทศวรรษ ปัจจุบันเธอเป็นบุคลากรเชิงกลยุทธ์ในการส่งเสริมการเข้าถึงดิจิทัลและใช้หลักการออกแบบสากลเพื่อให้แน่ใจว่าผู้สูงอายุมีส่วนร่วมอย่างมีประสิทธิผลในสังคมและเศรษฐกิจดิจิทัล คำกล่าวเปิดงานของเธอพูดถึงความรู้ด้านดิจิทัลของผู้สูงอายุเป็นสิ่งจำเป็นในชีวิต ไม่ใช่สิ่งฟุ่มเฟือยอีกต่อไป เธอสนับสนุนแนวคิดของการเข้าถึงดิจิทัลอย่างเท่าเทียม ในฐานะสิทธิมนุษยชนที่เชื่อมโยงกับการมีส่วนร่วมของพลเมือง เศรษฐกิจ และสังคม ดังนั้น จึงจำเป็นต้องใช้แนวทางแบบองค์รวม แบบครอบคลุม และแบบข้ามรุ่น เพื่อแก้ไขอุปสรรคที่ผู้สูงอายุและกลุ่มที่ถูกละเลยเผชิญอยู่ ได้แก่ ผู้หญิง บุคคลที่ไม่รู้หนังสือ และผู้ที่อยู่ในพื้นที่ห่างไกล ในที่สุด เธอเรียกร้องให้มีการแบ่งปันความคิดริเริ่มเชิงกลยุทธ์และแนวทางปฏิบัติที่ดีทั่วโลกเพื่อเป็นแรงบันดาลใจให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางดิจิทัลแบบครอบคลุม

ภาพ: Chairperson Ms. Roxana Widmer-Iliescu, speakers, international audience and DIHAC study team at the 29th DIHAC meeting

การนำเสนอที่ 1 – Building Digitally Connected Active and Inclusive Communities for Generation in Thailand

นำเสนอโดยคุณ Varissara Klipbua ผู้บริหารระดับสูงร่วมของ Young Happy ประเทศไทย คุณ Varissara เริ่มต้นการนำเสนอด้วยความสำคัญของการช่วยเหลือผู้สูงอายุ ในประเทศไทย การใช้งานอินเทอร์เน็ตและการเป็นเจ้าของสมาร์ทโฟนเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วหลังจากการระบาดของโควิด-19 หลังจากอายุ 60 ปี ผู้สูงอายุมักพบว่าตนเองถูกแยกออกจากวงสังคมเดิม ความเหงาเป็นปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรงพร้อมข้อเสียเปรียบทางเศรษฐกิจอย่างน่าทึ่ง คณะกรรมการส่งเสริมสุขภาพของประเทศไทยถือว่าสุขภาพ สิ่งแวดล้อม สังคม เศรษฐกิจ และเทคโนโลยีเป็น 5 มิติสำคัญของคุณภาพชีวิตสำหรับประชากรสูงอายุ จากมุมมองของ Young Happy เทคโนโลยีสามารถปรับปรุงมิติอื่นๆ ได้ด้วยการผสมผสานเทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อสร้างรายได้ การส่งเสริมสุขภาพ การเชื่อมโยงทางสังคม และช่วยเหลือการใช้ชีวิตประจำวัน
Young Happy ได้สร้างชุมชนออนไลน์ที่ชื่อว่า YH+ ซึ่งมีผู้ใช้งานที่มีอายุมากกว่า 10,000 คน (1) ชุมชนนี้เปิดโอกาสให้มีการเรียนรู้ กิจกรรมทางกาย และการเชื่อมต่อทางสังคมผ่านชั้นเรียนออนไลน์ต่างๆ ชั้นเรียนเหล่านี้รวมถึงการเรียนรู้ภาษา การเต้นรำ และความรู้ด้านดิจิทัล ชั้นเรียนเหล่านี้สร้างกิจวัตรใหม่ให้กับผู้สูงอายุ สร้างแรงจูงใจและกำหนดเป้าหมายรายวัน เมื่อไม่นานมานี้ ได้มีการเปิดตัวกระดานงานออนไลน์เพื่อรักษาผลผลิตทางเศรษฐกิจของผู้สูงอายุชาวไทย การอภิปรายครอบคลุมถึงการจัดหาเงินทุนและความยั่งยืนของโมเดล รวมถึงมาตรการด้านความปลอดภัยออนไลน์ การเป็นสมาชิกของ YH+ ออนไลน์นั้นรวมถึงการทดลองใช้ฟรีหนึ่งเดือน ตามด้วยค่าธรรมเนียมรายเดือนประมาณ 200 บาท (ประมาณ 7 ดอลลาร์สหรัฐ) ซึ่งเป็นราคาที่เข้าถึงได้ นอกจากนี้ ผู้ดูแลระบบและผู้อำนวยความสะดวกยังดูแลด้านความปลอดภัยทางไซเบอร์เพื่อป้องกันการหลอกลวงและรับรองสภาพแวดล้อมดิจิทัลที่ปลอดภัย

• ชุมชนออนไลน์สำหรับผู้สูงอายุมีศักยภาพในการสร้างความผูกพันระหว่างผู้สูงอายุและเพิ่มการมีส่วนร่วมทางสังคม
• กิจกรรมกลุ่มที่จัดทำผ่านดิจิทัลสำหรับผู้สูงอายุโดยเฉพาะช่วยกระตุ้นแรงจูงใจในตนเองและตั้งเป้าหมายรายวัน นำไปสู่การมีอายุยืนยาวอย่างมีสุขภาพดี
• YoungHappy เป็นตัวอย่างขององค์กรสตาร์ทอัพทางสังคมที่ส่งเสริมการรวมกลุ่มทางดิจิทัลและการมีอายุยืนยาวอย่างมีสุขภาพดีผ่านทรัพยากรอันมีค่าของผู้ประกอบการรุ่นใหม่

การนำเสนอที่ 2 – Enhancing Digital Inclusion for Older Adults through Targeted Training and Implementation in Malaysia 

วิทยากรท่านที่สอง คือ รองศาสตราจารย์ ดร. Mohad Nazim Bin Mohtar รองผู้อำนวยการสถาบันวิจัยผู้สูงอายุแห่งมาเลเซีย (MyAgeing®) มหาวิทยาลัย Putra ประเทศมาเลเซีย กล่าวว่ามาเลเซียกำลังเผชิญกับประชากรสูงอายุ โดยร้อยละ 10.3 ของประชากรทั้งหมดมีอายุมากกว่า 60 ปีในปี 2563 (2) รัฐ Perak มีสัดส่วนผู้สูงอายุสูงที่สุด (ร้อยละ 15.4) และชาวจีนมาเลเซีย 1 ใน 5 คนเป็นผู้สูงอายุ อายุขัยเฉลี่ย (life expectancy; LE) ของชาวมาเลเซียอยู่ที่ 74.7 ปี และอายุขัยที่มีสุขภาพดี healthy life expectancy (HLE) อยู่ที่ 65.7 ปีในปี 2562 การกระจายตัวทางภูมิศาสตร์และชาติพันธุ์ที่ไม่เท่าเทียมกันของประชากรสูงอายุ และความแตกต่างของอายุระหว่าง LE และ HLE ก่อให้เกิดความท้าทายต่อระบบสุขภาพของมาเลเซีย อย่างไรก็ตาม เทคโนโลยีดิจิทัลถูกนำมาใช้เป็นวิธีแก้ปัญหาที่เป็นไปได้เพื่อจัดการกับความท้าทายเหล่านี้

โปรแกรมความแตกฉานทางดิจิทัล (digital literacy) ที่ดำเนินการโดย MyAgeing® ช่วยให้ผู้สูงอายุสามารถนำการเรียนรู้ตลอดชีวิตมาใช้ได้ โดย MyAgeing® ก่อตั้งขึ้นในปี 2545 เป็นสถาบันวิจัยแห่งชาติที่ได้รับมอบหมายให้ทำการวิจัยเพื่อสนับสนุนผู้สูงอายุที่มีสุขภาพดี (3) โปรแกรมนำร่องเรื่องความแตกฉานทางดิจิทัลหลายโปรแกรมได้รับการนำไปปฏิบัติโดยร่วมมือกับกองทุนประชากรแห่งสหประชาชาติ (UNFPA) รัฐบาลมาเลเซีย และมหาวิทยาลัยในมาเลเซีย โปรแกรมเหล่านี้ช่วยให้ผู้สูงอายุมีความรู้เกี่ยวกับอุปกรณ์ดิจิทัล ทักษะดิจิทัลพื้นฐาน และทักษะการสื่อสารดิจิทัล ในช่วงการระบาดของโควิด-19 โปรแกรมการรู้หนังสือดิจิทัลเพื่อการเรียนรู้ด้วยตนเองได้รับการพัฒนาขึ้นเพื่อส่งเสริมการรวมเอาดิจิทัลเข้าไว้ในกลุ่มผู้สูงอายุ จนถึงปัจจุบันมีการพัฒนาโมดูล (module) การศึกษา 5 โมดูล โมดูลการเรียนรู้ครอบคลุมถึงอุปกรณ์ดิจิทัล การนำทาง การสื่อสาร การช้อปปิ้งออนไลน์ บริการทางการเงิน และความปลอดภัย อย่างไรก็ตาม ยังคงมีช่องว่างในการเป็นเจ้าของอุปกรณ์ดิจิทัลและการใช้งานอินเทอร์เน็ตในกลุ่มประชากรผู้สูงอายุ อุปสรรค ได้แก่ ความซับซ้อนของอินเทอร์เฟซผู้ใช้แอป ความมั่นใจต่ำ และการขาดความสนใจในกลุ่มผู้สูงอายุ ในช่วงท้าย ศาสตราจารย์ Mohtar ได้เน้นย้ำถึงความจำเป็นในการสร้างแพลตฟอร์มเพื่อหล่อหลอมผู้สูงอายุให้มีสุขภาพแข็งแรง และทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ รวมไปถึงความร่วมมือระหว่างรุ่น (intergeneration collaboration) เพื่อการเรียนรู้และการสนับสนุนซึ่งกันและกัน สื่อเกี่ยวกับโมดูลการรู้หนังสือทางดิจิทัลมีอยู่ในhttps://myageing.upm.edu.my/services/training_courses/digital_literacy_program_for_older_person-64866.

• โปรแกรมความแตกฉานทางดิจิทัลนั้นมีความทันเวลาและช่วยให้ผู้สูงอายุมีทักษะที่จำเป็นในการเข้าถึงบริการด้านสุขภาพ สังคม และบริการทางการเงิน
• ความเป็นมิตรต่อผู้ใช้ การออกแบบแอปพลิเคชันที่เหมาะสม และแรงจูงใจของผู้สูงอายุในการมีส่วนร่วมในสภาพแวดล้อมดิจิทัล ถือเป็นสิ่งสำคัญในการลดช่องว่างทางดิจิทัลในมาเลเซีย

กล่าวปิด

ประธานได้เน้นย้ำว่าการเข้าถึงดิจิทัลอย่างเท่าเทียม (digital inclusion) สำหรับผู้สูงอายุเป็นทั้งสิ่งที่จำเป็นทางสังคมและโอกาสทางธุรกิจ ด้วยภูมิปัญญาและประสบการณ์ของพวกเขา ผู้สูงอายุสามารถเป็นผู้เล่นที่สำคัญในชุมชนดิจิทัลแทนที่จะเป็นผู้รับแบบเฉยๆ นอกจากนี้ ความร่วมมือระหว่างภาคส่วนและรุ่นต่างๆ ถือเป็นสิ่งสำคัญสำหรับสังคมดิจิทัล
กำหนดการประชุมครั้งต่อไปในเดือนสิงหาคม 2025

เอกสารอ้างอิง

1.           YoungHappy Thailand. 2025 [Available from: https://younghappy.com/.
2. data.gov.my. Population Table: Malaysia [Internet]. 2025 [cited June 19]. Available from: https://data.gov.my/data-catalogue/population_malaysia.
3. Universiti Putra Malaysia. Malaysian Research Institute on Ageing (MyAgeing®) 2025 [Available from: https://myageing.upm.edu.my/.

ผู้นิพนธ์

Kanokporn Pinyopornpanish, M.D., Ph.D. is Associate Professor at the Department of Family Medicine, Chiang Mai University, Thailand

Varissara Klipbua, MSc, is co-CEO of YoungHappy, Thailand

Mohd Nazim Bin Mohtar, PhD, is Deputy Director at Malaysian Research Institute on Ageing (MyAgeing®), Universiti Putra Malaysia

Myo Nyein Aung, M.D., M.Sc., Ph.D., is Associate Professor at the Department of Global Health Research, Graduate School of Medicine, Juntendo University, Tokyo, Japan

Roxana Widmer-Iliescu, is Senior Programme Officer at the Digital Inclusion Division, Telecommunication Development Bureau, International Telecommunication Union (ITU), Switzerland