Báo cáo kết quả hội thảo giao lưu đa văn hóa DIHAC lần thứ 31

Dữ liệu lớn, Các mô hình cộng đồng và Tiếng nói liên thế hệ: Những đổi mới đa văn hóa về lão hóa khỏe mạnh và hòa nhập kỹ năng số tại Thái Lan, Campuchia và Nhật Bản

Đặng Cao Khoa, Nguyễn Hoàng Thùy Linh, Võ Huệ Mân,Thanakrit Chintavara, Vira Tum, Aki Higashi, Myo Nyein Aung and Mohd Rohaizat Hassan

Report in English  Report in Japanese Report in Thai  Report in Spanish Report in Korean

Cộng đồng cao tuổi khỏe mạnh hòa nhập kỹ năng số (DIHAC) là một nghiên cứu đa văn hóa được thực hiện tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan và hiện đang mở rộng sang Ấn Độ, Malaysia, Việt Nam, cùng một số quốc gia châu Âu và Mỹ Latinh khác thông qua các mạng lưới và hợp tác tích cực. Chúng tôi tổ chức các cuộc họp đa văn hóa định kỳ hai tháng một lần để tạo cơ hội học tập liên ngành. Cuộc họp liên văn hóa DIHAC lần thứ 31, được tổ chức vào ngày 29 tháng 10 năm 2025. Tại hội nghị DIHAC lần thứ 31 này, các chuyên gia từ ba quốc gia châu Á: Thái Lan, Campuchia và Nhật Bản đã chia sẻ những sáng kiến mới nhất về lão hóa khỏe mạnh và hòa nhập kỹ năng số.

Trưởng nhóm nghiên cứu DIHAC, PGS. TS. Myo Nyein Aung, Khoa Nghiên cứu Sức khỏe Toàn cầu, Đại học Juntendo, Nhật Bản, đã bắt đầu cuộc họp bằng lời chào mừng và giao lưu với những người tham dự. Hơn 40 người tham dự đã góp mặt, bao gồm: các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực sức khỏe toàn cầu và y tế công cộng, giảng viên đại học, bác sĩ lâm sàng, quan chức chính phủ, thành viên của Liên minh Lão hóa Năng động Khu vực Châu Á – Thái Bình Dương (ACAP), các bên liên quan trong cộng đồng, đại diện của các tổ chức phi chính phủ quốc tế (INGOs), cùng với sinh viên đại học và sau đại học đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan, Việt Nam, Campuchia, Malaysia, Indonesia, Trung Quốc và Bỉ đã tích cực tham gia vào hội nghị.

Chủ tọa của Hội nghị DIHAC lần thứ 31 là Giáo sư Mohd Rohaizat Hassan, MD, PhD, Giáo sư Y tế Công cộng, Bộ môn Y tế Công cộng, Khoa Y, Đại học Quốc gia Malaysia. Ông là điều tra viên của nghiên cứu DIHAC tại Malaysia và là cố vấn của DIHAC. Giáo sư Rohaizat đã chủ trì và thuyết trình tại các cuộc họp DIHAC lần thứ 9, 10 và 25 trước đây. Chủ tọa đã giới thiệu sơ lược về ba diễn giả của cuộc họp này.

Hình: Chủ tọa, Giáo sư Mohd Rohaizat Hassan, các diễn giả, khách mời quốc tế và nhóm nghiên cứu DIHAC tại cuộc họp DIHAC lần thứ 31 vào ngày 29 tháng 10 năm 2025

Bài thuyết trình 1: Các chiến lược và ứng dụng Big Data tại Thái Lan trong thập kỷ lão hóa khỏe mạnh

Diễn giả đầu tiên là Tiến sĩ Thanakrit Chintavara, MD, PhD, Phó Chủ tịch Điều hành Cấp cao Thứ nhất, Các vấn đề đặc biệt, Viện quản lý dữ liệu lớn (BDI) Thái Lan. Ông đã giới thiệu về chiến lược quốc gia của Thái Lan về chuyển đổi y tế số thông qua hệ thống Health Link do BDI phát triển [1]. Nền tảng Trao đổi Thông tin Y tế (HIE) sáng tạo này liên kết dữ liệu lớn từ các đơn vị chăm sóc ban đầu đến các bệnh viện tuyến cuối bằng cách tích hợp hồ sơ bệnh nhân như tiền sử mắc bệnh, báo cáo chẩn đoán và tình trạng tiêm chủng. Hệ thống này đại diện cho sự hợp tác đa ngành bao gồm năm bộ, như Bộ Y tế Công cộng (MOPH), Bộ Nội vụ, và Chính quyền Đô thị Bangkok, cùng với các bệnh viện công và tư, cũng như các cơ quan y tế của cảnh sát và quân đội. Người dùng cũng có thể truy cập hồ sơ sức khỏe cá nhân của mình thông qua ứng dụng di động. Với sự đồng ý của bệnh nhân, thông tin này có thể được chia sẻ với các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, thúc đẩy tính liên tục trong chăm sóc.

Hơn nữa, diễn giả đã trình bày các giải pháp chăm sóc sức khỏe tích hợp IoT cho người cao tuổi để họ có thể an hưởng tuổi già tại nhà. Các giải pháp này bao gồm cảm biến, theo dõi thuốc và thiết bị đeo để theo dõi tình trạng sức khỏe liên tục và từ xa. Diễn giả cũng thảo luận về quyền riêng tư dữ liệu, liên kết với các cơ sở điều dưỡng để chăm sóc dài hạn và phản hồi của người dùng.

• Viện Quản lý dữ liệu lớn tại Thái Lan (BDI) đã thiết lập hệ thống Trao đổi Thông tin Y tế (HIE) quốc gia đầu tiên sử dụng dữ liệu lớn để tối ưu hóa việc cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
• Health Link cho phép trao đổi dữ liệu liền mạch, an toàn và lấy bệnh nhân làm trung tâm trong toàn bộ hệ sinh thái chăm sóc sức khỏe.

Bài thuyết trình 2: Lão hóa khỏe mạnh và Hòa nhập kỹ năng số tại Campuchia

Diễn giả thứ hai, Ông Vira Tum, MBA, Giám đốc Điều hành của HelpAge Campuchia, đã thảo luận về sự thay đổi nhân khẩu học của Campuchia theo hướng xã hội già hóa, nơi 10% dân số từ 60 tuổi trở lên, một tỷ lệ dự kiến sẽ tăng lên 23% vào năm 2050 [2]. Trong bối cảnh hạn chế về tiếp cận các dịch vụ y tế và xã hội, các Hiệp hội Người cao tuổi (OPAs) dựa vào cộng đồng đã nổi lên như hệ thống hỗ trợ chính cho người cao tuổi. Hiện nay, hơn 2.000 OPA hiện đang hoạt động trên cả nước, mỗi hiệp hội có trung bình 70 thành viên là tình nguyện viên lớn tuổi tại địa phương [3]. Các OPA cung cấp các dịch vụ như thăm khám tại nhà, sàng lọc sức khỏe, giáo dục sức khỏe, tập thể dục và các hoạt động văn hóa xã hội.

HelpAge Campuchia, một tổ chức phi chính phủ địa phương được thành lập từ năm 1992, hợp tác chặt chẽ với các OPA và Mạng lưới Lão hóa Campuchia để tăng cường các sáng kiến này. Ông Tum đã giới thiệu Doanh nghiệp Xã hội Laey Baitong (Giỏ Xanh), thu hút người cao tuổi tham gia canh tác để tạo thu nhập và duy trì sự năng động, hữu ích. Ngoài ra, chương trình “Yeay Ta Digital” thúc đẩy hòa nhập kỹ năng số thông qua đào tạo năng lực số. Người tham gia học các kỹ năng số như chụp ảnh, sử dụng mạng xã hội và nhận thức về an ninh mạng, giúp thu hẹp khoảng cách số. Ông Tum nhấn mạnh rằng các mô hình do cộng đồng lãnh đạo vừa hiệu quả về chi phí vừa bền vững. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng cách trong việc thực thi chính sách và nhu cầu cấp thiết về các chiến lược quốc gia về hòa nhập kỹ năng số và lão hóa khỏe mạnh.

• HelpAge Campuchia thúc đẩy lão hóa khỏe mạnh thông qua mạng lưới OPA và đang thực hiện các chương trình năng lực số để tăng cường hòa nhập cho người cao tuổi.
• Bất chấp những nỗ lực này, Campuchia vẫn tiếp tục đối mặt với khoảng cách số đáng kể ở cấp độ một, thiếu hụt truy cập internet ở một số khu vực, thiếu khả năng truy cập internet đầy đủ ở một số khu vực. Ngoài chủ nghĩa phân biệt tuổi tác (ageism), việc thúc đẩy quan hệ đối tác giữa các bên liên quan khác nhau và khuyến khích cộng đồng tự lực là điều cần thiết để định hình các chiến lược tương lai về hòa nhập kỹ năng số và lão hóa khỏe mạnh.

Bài thuyết trình 3: Khi Bà quên tên tôi – Hành trình của một cậu bé với chứng sa sút trí tuệ của Bà (Nhật Bản)

Diễn giả thứ ba, Cậu Aki Higashi, học sinh lớp 9 tại Trường Đại sứ quán Mỹ ở New Delhi và cựu học sinh của Trường Green School Bali, đã chia sẻ những hiểu biết sâu sắc từ cuốn sách đầu tay của mình Khi Bà quên tên tôi – Hành trình của một cậu bé với chứng sa sút trí tuệ của Bà. Câu chuyện dựa trên trải nghiệm thực tế của cậu với quá trình suy giảm trí nhớ của bà mình trong những năm cuối đời. Cậu lập luận rằng chứng sa sút trí tuệ đã trở thành một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Nhật Bản, một xã hội siêu già hóa, nơi cứ bốn người cao tuổi thì có một người trải qua sự cô lập xã hội và sự cô đơn làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ lên 31% [4]. Cậu Higashi mô tả ban đầu bà của cậu đã chuyển đến một cơ sở chăm sóc nội trú ở Nhật Bản, nơi bà phải vật lộn với sự cô đơn sau khi bị tách khỏi chồng và gia đình. Sau đó, bà chuyển đến một viện dưỡng lão ở Làng Mesari, Bali, khi Aki đang học ở đó. Được sự hỗ trợ của các cư dân và nhân viên, và kết nối với gia đình qua các cuộc gọi video hàng ngày, bà đã lấy lại được ý thức về mục đích sống. Từng là một y tá đã nghỉ hưu với hơn 30 năm kinh nghiệm, bà bắt đầu giúp đỡ các cư dân khác và thậm chí dạy tiếng Nhật cho nhân viên. Sự đóng góp này khiến bà cảm thấy mình là một người có ích trong xã hội. Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết các vấn đề chăm sóc tinh thần cũng như thể chất cho người cao tuổi. Để nâng cao nhận thức này, cậu đã bán 100 bản sách của mình và quyên góp số tiền thu được cho tổ chức Alzheimer’s Indonesia, đồng thời kêu gọi các tổ chức hỗ trợ các nỗ lực xuất bản và gây quỹ để thúc đẩy nhận thức về chứng sa sút trí tuệ. 

• Câu chuyện của bà cậu đã nêu bật sức mạnh của khát vọng và mục đích sống trong giai đoạn sau của cuộc đời, được biết đến với tên gọi “ikigai” ở Nhật Bản, cho thấy cách người cao tuổi tham gia vào cộng đồng khi họ cảm thấy được trân trọng và cần thiết cho người khác.
• Bản thân cậu Aki là một ví dụ truyền cảm hứng về cách những người trẻ tuổi có thể đóng góp ý nghĩa vào việc nâng cao nhận thức và thúc đẩy thay đổi trong các thách thức của lão hóa và sa sút trí tuệ.

Kết luận, Hội nghị Giao lưu Đa văn hóa DIHAC lần thứ 31 đã chỉ ra những cách thức khác nhau để hỗ trợ lão hóa khỏe mạnh và hòa nhập kỹ năng số ở châu Á. Tại Thái Lan, hệ thống Health Link sử dụng dữ liệu lớn và IoT để kết nối dữ liệu y tế trên toàn quốc. Tại Campuchia, các Hiệp hội Người cao tuổi dựa vào cộng đồng cung cấp các dịch vụ y tế và xã hội đồng thời thúc đẩy năng lực số. Từ góc độ cá nhân, câu chuyện của Cậu Aki Higashi đã nhấn mạnh tầm quan trọng của chăm sóc tinh thần, kết nối xã hội và “ikigai”, cảm giác được xã hội cần đến. Những ví dụ này cho thấy công nghệ, hành động của cộng đồng và nhận thức liên thế hệ đều đóng vai trò trong việc cải thiện cuộc sống của người cao tuổi. Để tiến xa hơn, điều quan trọng là phải thu hẹp khoảng cách số trong truy cập internet, tăng cường kỹ năng số và đảm bảo người cao tuổi được đưa vào các mô hình chăm sóc mới.

PGS. TS. Myo, Trưởng nhóm nghiên cứu cũng đã công bố hội nghị DIHAC lần thứ 32, dự kiến tổ chức vào tháng 12 năm 2025.

Báo cáo phiên bản tiếng Việt này là sự hợp tác giữa Cộng đồng cao tuổi khỏe mạnh hòa nhập kỹ năng số (DIHAC) và Trường Đại học Y-Dược, Đại học Huế, Việt Nam.

Tài liệu tham khảo

1. Big Data Institute Thailand. Health Link. Health information linkage system. 2022 [cited 2025 Oct 29]; Available from: https://healthlink.go.th/.
2. ESCAP, U.N., United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific Population Data Sheet 2024. 2024.
3. HelpAge Cambodia. Older People Associations (OPAs). 2025 [cited 2025 Oct 29]; Available from: https://www.helpagecambodia.org/page/polder-people-associationsp.
4. Luchetti, M., et al., A Meta-analysis of Loneliness and Risk of Dementia using Longitudinal Data from >600,000 Individuals. Nat Ment Health, 2024. 2(11): p. 1350-1361.

Nhóm tác giả

Thạc sĩ Đặng Cao Khoa, Giảng viên tại Khoa Y tế Công cộng, Trường Đại học Y-Dược, Đại học Huế, Việt Nam

Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Hoàng Thùy Linh, Phó Khoa Y tế Công cộng, Trưởng Bộ môn Dịch tễ học – Thống kê y tế & Dân số, Khoa Y tế Công cộng, Trường Đại học Y-Dược, Đại học Huế, Việt Nam

Tiến sĩ, Bác sĩ Võ Huệ Mân, Tiến sĩ tại ASEAN Centre for Active Ageing and Innovation

Tiến sĩ, Bác sĩ Y khoa Thanakrit Chintavara, Phó Chủ tịch Điều hành Cấp cao Thứ nhất, Các vấn đề Đặc biệt, Viện quản lý dữ liệu lớn(BDI) Thái Lan.

Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh Vira Tum, Giám đốc Điều hành, HelpAge Campuchia.

Aki Higashi, học sinh lớp 9, Trường Đại sứ quán Mỹ, New Delhi, và cựu học sinh Trường Green School Bali, Indonesia.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Myo Nyein Aung, Phó Giáo sư tại Khoa Nghiên cứu Sức khỏe Toàn cầu, Trường Y khoa Sau đại học, Đại học Juntendo, Tokyo, Nhật Bản

Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Y khoa Mohd Rohaizat Hassan, Giáo sư Y tế Công cộng, Bộ môn Y tế Công cộng, Khoa Y, Đại học Quốc gia Malaysia.