Promoting Healthy Ageing and Digital Inclusion in Vietnam: Exemplars of Intergenerational Self-Help Clubs and Evidence from the National Survey on Ageing in Vietnam (VNAS)

Kanokporn Pinyopornpanish, Quyen Ngoc Tran, Giang Thanh Long, Myo Nyein Aung and Nico De Witte

Report in Japanese  Report in English Report in Spanish Report in Vietnamese 

This article is collaboration of DIHAC study team, Juntendo University, Japan and Chiang Mai University, Faculty of Medicine, Department of Family Medicine team, Thailand.

Digitally Inclusive Healthy Ageing Communities (DIHAC) เป็นโครงการวิจัยแบบข้ามวัฒนธรรมที่มีฐานหลักในประเทศญี่ปุ่น สาธารณรัฐเกาหลี สิงคโปร์ และประเทศไทย และกำลังขยายความร่วมมือไปยังประเทศอินเดีย มาเลเซีย และประเทศอื่นๆ โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างเวทีเรียนรู้แบบสหวิทยาการผ่านการประชุมแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมทุกสองเดือน การประชุมครั้งที่ 28 จัดขึ้นเมื่อวันที่ 23 เมษายน 2025 โดยมีโอกาสได้เรียนรู้จากความริเริ่มของประเทศเวียดนามในการส่งเสริมผู้สูงอายุและการเข้าถึงเทคโนโลยีดิจิทัล ซึ่งเวียดนามถือเป็นหนึ่งในประเทศที่มีประชากรสูงวัยเพิ่มขึ้นเร็วที่สุดในโลก (1)

กล่าวเปิดการประชุม

รองศาสตราจารย์ Dr. Myo Nyein Aung แห่งภาควิชาวิจัยสุขภาพโลก มหาวิทยาลัยจุนเทนโด ประเทศญี่ปุ่น กล่าวต้อนรับผู้เข้าร่วมประชุมกว่า 40 คน จากหลากหลายประเทศ เช่น ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ สิงคโปร์ ไทย มาเลเซีย เวียดนาม กัมพูชา อินโดนีเซีย อินเดีย เคนยา เบลเยียม สวิตเซอร์แลนด์ ยูเครน และสหราชอาณาจักร โดยมีผู้เข้าร่วมเป็นนักวิจัยด้านสาธารณสุข อาจารย์มหาวิทยาลัย แพทย์ เจ้าหน้าที่รัฐ ผู้นำชุมชน ซีอีโอ องค์กรนานาชาติ และนักศึกษาปริญญาโท

ศาสตราจารย์ Dr. Nico De Witte จาก Vrije Universiteit Brussel (VUB) และผู้ร่วมก่อตั้งโครงการ Belgian Ageing Studies ประเทศเบลเยียม ประธานการประชุม ได้กล่าวเปิดงานโดยเน้นว่าการสูงวัยในสังคมทุนนิยมปัจจุบันเต็มไปด้วยความไม่แน่นอน ผู้สูงอายุจำนวนมากประสบกับความไม่มั่นคงทางการเงินและการถูกละเลยจากสังคม แม้จะมีส่วนร่วมสำคัญต่อสังคมาก็ตาม เขาเน้นว่าการเข้าถึงดิจิทัลควรเป็นสิทธิขั้นพื้นฐาน และเรียกร้องให้มีการออกแบบสังคมที่ส่งเสริมการสูงวัยอย่างมีคุณภาพและไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง

ภาพ: Chairperson Professor Nico De Witte, speakers, international audience and DIHAC study team at the 28th DIHAC meeting

การนำเสนอที่ 1 – Community Based Care and Digital Inclusion for Older Persons in Vietnam

วิทยากรท่านแรก คุณ Quyen Ngoc Tran ที่ปรึกษาด้านการพัฒนาสมาคมผู้สูงอายุระดับโลก จากองค์กร HelpAge International นำเสนอโมเดล “ชมรมช่วยเหลือตนเองระหว่างรุ่น” (Intergenerational Self-Help Clubs – ISHC) (2) ที่ส่งเสริมการดูแลผู้สูงอายุผ่านบริการดูแลทางสังคม ดูแลส่วนบุคคล การช่วยเหลือการใช้ชีวิต และการบริการด้านสุขภาพ โดยมีผู้จัดการดูแลและอาสาสมัครร่วมกับบุคลากรสาธารณสุขท้องถิ่นให้บริการ ภายในปี 2024 มีชมรมมากกว่า 8,400 แห่ง สมาชิกกว่า 484,000 คน และอาสาสมัครดูแล 60,000 คนทั่วประเทศเวียดนาม

ชมรมช่วยเหลือตนเองระหว่างรุ่น (ISHCs) ยังส่งเสริมศักยภาพผู้สูงอายุผ่าน โครงการอบรมทักษะด้านดิจิทัล ทั้งในระดับพื้นฐานและขั้นสูง โดยมีเนื้อหาครอบคลุมการใช้สมาร์ตโฟนและคอมพิวเตอร์ การสร้างวิดีโอ และการใช้งานเครื่องมือสื่อสารออนไลน์ เช่น YouTube, Facebook และเว็บไซต์ ZALO

การฝึกอบรมยังขยายไปถึง สมาชิกในครอบครัว และพันธมิตรในท้องถิ่น เช่น สมาคมผู้สูงอายุเวียดนาม นอกจากนี้ โปรแกรมยังช่วย เชื่อมโยงผู้สูงอายุที่ติดบ้านหรือติดเตียง ให้สามารถมีส่วนร่วมในสังคมผ่านการใช้เทคโนโลยี และมีระบบ แดชบอร์ดข้อมูล สำหรับติดตามและประเมินผล แม้จะยังมีอุปสรรค เช่น การเลือกปฏิบัติต่อผู้สูงอายุ (ageism) แต่โครงการเหล่านี้ก็ ช่วยเพิ่มความเป็นอยู่ที่ดี โดยมีรายงานว่า 95–98% ของผู้เข้าร่วมรู้สึกมีความสุขและสุขภาพดีขึ้น

• โมเดลของ ISHC แสดงให้เห็นว่าแนวทางที่ขับเคลื่อนโดยชุมชนสามารถส่งเสริมการสูงวัยอย่างมีสุขภาพดีได้ และสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในประเทศที่มีทรัพยากรจำกัดได้ ผ่านความร่วมมือกับองค์กรผู้สูงอายุในท้องถิ่น

การนำเสนอที่ 2 – Measuring Healthy Ageing in Vietnam applying the National Survey on Ageing in Vietnam (VNAS)

วิทยากรท่านที่สอง ศาสตราจารย์ Dr. Giang Thanh Long จากมหาวิทยาลัยเศรษฐศาสตร์แห่งชาติ เมืองฮานอย ประเทศเวียดนาม นำเสนอผลจากแบบสำรวจ VNAS ในปี 2019 และ 2022 โดยใช้ดัชนีสุขภาพผู้สูงอายุ (Healthy Ageing Index – HAI) ซึ่งครอบคลุม 22 รายการใน 6 ด้าน เช่น สุขภาพกาย สุขภาพจิต และการมีส่วนร่วมในชุมชน พบว่าปัจจัยสำคัญที่สัมพันธ์กับการสูงวัยอย่างมีสุขภาพดี ได้แก่ อายุ การศึกษา รายได้ การมีบทบาททางสังคม และการเข้าถึงบริการสุขภาพ ผู้ที่มีการศึกษาอย่างน้อยระดับประถม มีสถานะทางเศรษฐกิจดี และมีบทบาทในชุมชนจะมี HAI สูง ในขณะที่ผู้สูงวัยที่พึ่งพาเบี้ยยังชีพหรืออยู่ร่วมกับลูกหลานมักมี HAI ต่ำ การพัฒนาระบบดูแลระยะยาว การปรับระบบบำนาญ และการส่งเสริมสถานที่ทำงานที่เป็นมิตรต่อผู้สูงวัยเป็นสิ่งจำเป็น

ผลการศึกษาเน้นย้ำถึงความสำคัญของ การเรียนรู้ตลอดชีวิต ซึ่งช่วยส่งเสริมความเชื่อมโยงทางสังคมและโครงสร้างพื้นฐานด้านการศึกษา โดยระดับการศึกษาที่สูงขึ้นมีส่วนช่วยให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพดีในระยะยาว

วิทยากรยังเน้นให้มีการ เพิ่มการเข้าถึงบริการสุขภาพในกลุ่มเปราะบาง และ พัฒนาระบบดูแลระยะยาว เพื่อรองรับการเสื่อมถอยของร่างกายและยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ
ในการอภิปราย ยังได้กล่าวถึง ระบบบำนาญของเวียดนามที่อยู่ระหว่างการปรับปรุง ซึ่งในปัจจุบันครอบคลุมเพียง 40% ของผู้สูงอายุ พร้อมทั้งหารือเรื่องการ ขยายอายุเกษียณ และ การสร้างสถานที่ทำงานที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ โดยมีความร่วมมือจากประเทศญี่ปุ่น เกาหลีใต้ และไทย เพื่อร่วมกันพัฒนาระบบการจ้างงานที่ทำให้ผู้สูงอายุยังคงมีบทบาททางสังคมและมีความมั่นคงทางการเงิน

• การสนับสนุนจากครอบครัวและชุมชน ถือเป็นองค์ประกอบสำคัญในการส่งเสริมการสูงวัยอย่างมีสุขภาพดี ขณะเดียวกัน ชมรมชุมชน เช่น ISHC ก็มีบทบาทสำคัญอย่างมาก (3) แม้ในช่วงการแพร่ระบาดของ COVID-19 ชมรมเหล่านี้ยังคงให้การดูแลผู้สูงอายุเป็นลำดับแรกเสมอ
• สุดท้าย แบบสำรวจระดับประเทศเรื่องการสูงวัยในเวียดนาม (VNAS) ถือเป็นงานวิจัยใหม่ที่ช่วยให้เข้าใจการสูงวัยอย่างมีสุขภาพดีในบริบทของเวียดนามได้อย่างชัดเจนยิ่งขึ้น

กล่าวปิด

การประชุมแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม DIHAC ครั้งที่ 28 ได้แบ่งปันแนวปฏิบัติที่ดีในการส่งเสริมการสูงวัยอย่างมีสุขภาพดีและการเข้าถึงเทคโนโลยีดิจิทัลผ่านโมเดลชุมชนและข้อมูลระดับชาติของเวียดนาม
การประชุม DIHAC ครั้งที่ 29 จะจัดขึ้นในเดือนมิถุนายน 2025

เอกสารอ้างอิง

1. Glinskaya EE, De Kleine Feige AI, Thi V, Hoang L, Long GT, Hoang T, et al. Vietnam-adapting to an aging society. 2021.
2. HelpAge International. Vietnam’s Intergenerational Self-Help Clubs 2025 [Available from: https://www.helpage.org/helpage-at-40/vietnams-intergenerational-self-help-clubs/.
3. Giang LT, Nguyen NT, Nguyen TT, Le HQ, Tran NTT. Social Support Effect on Health of Older People in Vietnam: Evidence from a National Aging Survey. Ageing International. 2020;45(4):344-60.

ผู้นิพนธ์

Kanokporn Pinyopornpanish, M.D., Ph.D. is Associate Professor at the Department of Family Medicine, Chiang Mai University, Thailand

Quyen Ngoc Tran, Global Older People Association Development Advisor, HelpAge International

Giang Thanh Long , PhD, Professor of National Economics University in Hanoi, Vietnam

Myo Nyein Aung, M.D., M.Sc., Ph.D., is Associate Professor at the Department of Global Health Research, Graduate School of Medicine, Juntendo University, Tokyo, Japan

Nico De Witte, Ph.D., Professor, Vrije Universiteit Brussel, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Belgium, co-founder of the Belgian Ageing Studies