Báo cáo kết quả hội thảo giao lưu đa văn hóa DIHAC lần thứ 28

Nâng cao sự già hóa khỏe mạnh và hòa nhập kỹ thuật số tại Việt Nam: Một số mô hình tiêu biểu về các Câu lạc bộ Tương trợ Liên thế hệ và Bằng chứng từ Khảo sát Quốc gia về Người cao tuổi tại Việt Nam (VNAS)

Đặng Cao Khoa, Nguyễn Hoàng Thùy Linh, Võ Huệ Mân, Trần Ngọc Quyền, Giang Thanh Long, Myo Nyein Aung và Nico De Witte

Report in English  Report in Japanese Report in Thai  Report in Spanish

Cộng đồng cao tuổi khỏe mạnh hòa nhập kỹ thuật số (DIHAC) là một nghiên cứu đa văn hóa chủ yếu có trụ sở tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore và Thái Lan và hiện đang mở rộng sang Ấn Độ và Malaysia thông qua các mạng lưới và hợp tác tích cực. Chúng tôi tổ chức các cuộc họp đa văn hóa định kỳ hai tháng một lần để tạo cơ hội học tập liên ngành. Cuộc họp DIHAC lần thứ 28 đã được tổ chức vào ngày 23 tháng 4 năm 2025. Chúng tôi vinh dự được học hỏi từ các sáng kiến về già hóa khỏe mạnh và hòa nhập kỹ thuật số tại Việt Nam, bởi đây là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới (1).

Trưởng nhóm nghiên cứu DIHAC, PGS. TS. Myo Nyein Aung, Khoa Nghiên cứu Sức khỏe Toàn cầu, Đại học Juntendo, Nhật Bản đã chào đón những người tham dự. Hơn 40 người tham gia vào cuộc họp DIHAC lần thứ 28, bao gồm các nhà nghiên cứu về sức khỏe toàn cầu và y tế công cộng, giảng viên từ các trường đại học, bác sĩ lâm sàng, quan chức chính phủ, các bên liên quan trong cộng đồng, giám đốc điều hành và đại diện chuyên môn từ các tổ chức phi chính phủ quốc tế (INGO) và học viên sau đại học đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan, Malaysia, Việt Nam, Campuchia, Indonesia, Ấn Độ, Kenya, Bỉ, Thụy Sĩ, Ukraine và Vương quốc Anh.

GS.TS. Nico De Witte, Đại học Vrije Brussel (VUB), đồng sáng lập Nghiên cứu về Lão hóa tại Bỉ, vinh dự xuất hiện với vai trò là chủ tịch của cuộc họp DIHAC lần thứ 28. Trong bài phát biểu của mình, GS. De Witte nhấn mạnh rằng sự già hóa trong xã hội tư bản ngày nay đi kèm với nhiều bất ổn, khi mà người cao tuổi phải đối mặt với tình trạng bất ổn tài chính và sự thờ ơ của xã hội bất chấp những đóng góp vô giá của họ. Phản ánh các xu hướng toàn cầu, các cuộc họp DIHAC giới thiệu về hòa nhập kỹ thuật số và các dự án cộng đồng sáng tạo về sự già hóa khỏe mạnh. Nhận thức được rằng khả năng tiếp cận kỹ thuật số là một quyền cơ bản và cũng là yếu tố then chốt để tham gia xã hội, Giáo sư đã kêu gọi sự tái định hình về già hóa khỏe mạnh và vận động xã hội đón nhận và hỗ trợ cho mọi thế hệ.

Hình: Chủ tịch, Giáo sư Nico De Witte, diễn giả, khán giả quốc tế và nhóm nghiên cứu DIHAC tại hội nghị DIHAC lần thứ 28

Diễn giả đầu tiên là Ông Trần Ngọc Quyền, Cố vấn Phát triển Hiệp hội người cao tuổi toàn cầu, Tổ chức HelpAge International. Ông đã chia sẻ về mô hình chăm sóc dựa vào cộng đồng độc đáo và các dự án hòa nhập kỹ thuật số thông qua các Câu lạc bộ tương trợ liên thế hệ (ISHC) tại Việt Nam. Câu lạc bộ tương trợ liên thế hệ cung cấp các dịch vụ chăm sóc xã hội, chăm sóc cá nhân, hỗ trợ sinh hoạt và dịch vụ y tế (2). Các dịch vụ này được quản lý bởi các điều phối viên chăm sóc, với sự hỗ trợ của các tình nguyện viên chăm sóc và các chuyên gia y tế địa phương. Đến năm 2024, hơn 8.400 câu lạc bộ với hơn 484.000 thành viên và 60.000 tình nguyện viên chăm sóc đang hoạt động trên khắp Việt Nam. Các chính sách của chính phủ đang hỗ trợ mở rộng hơn nữa các câu lạc bộ này.

Câu lạc bộ hỗ trợ liên thế hệ cũng trao quyền cho người cao tuổi thông qua các chương trình nâng cao kiến thức kỹ thuật số bằng cách dạy các kỹ năng kỹ thuật số cơ bản và nâng cao. Nội dung bao gồm cách sử dụng điện thoại thông minh và máy tính, tạo video và sử dụng các công cụ giao tiếp trực tuyến như YouTube, Facebook và trang web ZALO. Chương trình đào tạo kỹ thuật số mở rộng đến các thành viên trong gia đình và các đối tác địa phương như Hội Người cao tuổi Việt Nam. Các chương trình này cũng kết nối những người cao tuổi không thể rời khỏi nhà và nằm liệt giường, đồng thời sử dụng bảng điều khiển dữ liệu để giám sát và đánh giá. Mặc dù vẫn còn tồn tại những thách thức như định kiến tuổi tác, các chương trình này giúp nâng cao phúc lợi, với 95-98% người tham gia cho biết họ cảm thấy hạnh phúc và khỏe mạnh hơn.

• Mô hình Câu lạc bộ tương trợ liên thế hệ (ISHC) cho thấy cách tiếp cận dựa vào cộng đồng có thể nâng cao sự già hóa khỏe mạnh.
• ISHCs thể hiện khả năng nhân rộng của mô hình ở các quốc gia có nguồn lực hạn chế thông qua sự hợp tác với các hội người cao tuổi địa phương.

Bài thuyết trình 2: Đo lường chỉ số già hóa hóa khỏe mạnh ở Việt Nam bằng áp dụng số liệu từ Khảo sát Quốc gia về Người cao tuổi tại Việt Nam (VNAS)

Diễn giả thứ hai là GS. TS. Giang Thanh Long, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội, Việt Nam. GS. Long đã trình bày các phát hiện từ hai đợt Khảo sát Quốc gia về Người cao tuổi tại Việt Nam (VNAS) vào các năm 2019 và 2022, đo lường quá trình già hóa khỏe mạnh thông qua chỉ số già hóa khỏe mạnh (HAI). Cuộc khảo sát đại diện quốc gia bao gồm 6.232 người cao tuổi từ 60 tuổi trở lên. Chỉ số già hóa khỏe mạnh bao gồm 22 yếu tố thuộc sáu lĩnh vực như sức khỏe thể chất, sức khỏe tâm thần và sự tham gia cộng đồng. Ông nhấn mạnh các yếu tố chính quyết định già hóa khỏe mạnh, bao gồm độ tuổi, trình độ học vấn, điều kiện kinh tế tốt, đóng góp xã hội và sử dụng dịch vụ y tế. Điểm HAI thấp hơn có liên quan đến tuổi cao hơn, sống cùng con cái và phụ thuộc vào trợ cấp xã hội. Ngược lại, những người có điểm cao hơn là những người đã hoàn thành giáo dục tiểu học và tích cực tham gia vào các nhóm có điều kiện kinh tế tốt hơn.

Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học tập suốt đời, điều này thúc đẩy các kết nối xã hội và cơ sở hạ tầng giáo dục, khi mà trình độ học vấn cao hơn đóng góp vào kết quả già hóa khỏe mạnh. Diễn giả chú trọng việc nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ y tế đối với các nhóm dễ bị tổn thương và thiết lập các dịch vụ chăm sóc dài hạn để giải quyết tình trạng suy giảm chức năng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người cao tuổi. Phần thảo luận cũng đi sâu vào chuyển đổi hệ thống lương hưu tại Việt Nam, hiện chỉ bao phủ 40% người cao tuổi, cũng như việc tăng tuổi nghỉ hưu và vai trò của môi trường làm việc thân thiện với người cao tuổi. Quan hệ đối tác với các doanh nghiệp như Nhật Bản, Hàn Quốc và Thái Lan sẽ giúp tạo ra hệ thống việc làm giúp người cao tuổi duy trì hoạt động xã hội và ổn định tài chính.

• Sự hỗ trợ xã hội từ gia đình và cộng đồng đóng vai trò quan trọng đối với quá trình già hóa khỏe mạnh, trong đó các câu lạc bộ dựa vào cộng đồng như ISHC giữ vai trò then chốt (3). Ngay cả trong thời kỳ đại dịch COVID-19, các câu lạc bộ này vẫn đảm bảo người cao tuổi nhận được chăm sóc ưu tiên.
• Khảo sát Quốc gia về Người cao tuổi Việt Nam (VNAS) là một nghiên cứu mới về già hóa khỏe mạnh tại Việt Nam.

Tóm lại, cuộc họp trao đổi đa văn hóa lần thứ 28 của DIHAC đã chia sẻ những mô hình tiêu biểu nhằm thúc đẩy quá trình già hóa khỏe mạnh và hòa nhập kỹ thuật số của người cao tuổi tại Việt Nam, thông qua các mô hình dựa vào cộng đồng và dữ liệu quốc gia dựa trên bằng chứng. PGS. TS. Myo Nyein Aung – Trưởng nhóm nghiên cứu đã công bố sẽ tổ chức phiên họp DIHAC lần thứ 29 vào tháng 6 năm 2025.

Báo cáo phiên bản tiếng Việt này là sự hợp tác giữa Cộng đồng cao tuổi khỏe mạnh hòa nhập kỹ thuật số (DIHAC) và Trường Đại học Y-Dược, Đại học Huế, Việt Nam.

Tài liệu tham khảo

1. Glinskaya EE, De Kleine Feige AI, Thi V, Hoang L, Long GT, Hoang T, et al. Vietnam-adapting to an aging society. 2021.
2. HelpAge International. Vietnam’s Intergenerational Self-Help Clubs 2025 [Available from: https://www.helpage.org/helpage-at-40/vietnams-intergenerational-self-help-clubs/.
3. Giang LT, Nguyen NT, Nguyen TT, Le HQ, Tran NTT. Social Support Effect on Health of Older People in Vietnam: Evidence from a National Aging Survey. Ageing International. 2020;45(4):344-60.

Nhóm tác giả

Thạc sĩ Đặng Cao Khoa, Giảng viên tại Khoa Y tế Công cộng, Trường Đại học Y-Dược, Đại học Huế, Việt Nam

Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Hoàng Thùy Linh, Trưởng Bộ môn Dịch tễ học – Thống kê y tế & Dân số, Khoa Y tế Công cộng, Trường Đại học Y-Dược, Đại học Huế, Việt Nam

Tiến sĩ, Bác sĩ Võ Huệ Mân, Tiến sĩ tại ASEAN Centre for Active Ageing and Innovation

Ông Trần Ngọc Quyền, Cố vấn Phát triển Hiệp hội Người cao tuổi Toàn cầu, Tổ chức HelpAge International

Giáo sư, Tiến sĩ, Giang Thanh Long , Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội, Việt Nam

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Myo Nyein Aung, Phó Giáo sư tại Khoa Nghiên cứu Sức khỏe Toàn cầu, Trường Y khoa Sau đại học, Đại học Juntendo, Tokyo, Nhật Bản

Giáo sư, Tiến sĩ, Nico De Witte, Đại học Vrije Brussels, Khoa Tâm lý học và Khoa học Giáo dục, Bỉ, đồng sáng lập Nghiên cứu Già hóa tại Bỉ.